કાલાવેનું હિન્દુ ધર્મમાં વિશેષ મહત્વ છે. પૂજાના કોઈપણ કાર્યની શરૂઆત રક્ષા સૂત્રેથી થાય છે. તેને સંરક્ષણ સૂત્ર માનવામાં આવે છે. તેનું મહત્વ, બાંધવાના નિયમો અને અન્ય મહત્વની માહિતી જાણો.
હિન્દુ ધર્મમાં કોઈ પણ પૂજા કલેવ વગર ક્યારેય પૂર્ણ થતી નથી. કાલવને રક્ષા સૂત્ર માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે કાલાવેના કપાસના દોરામાં ભગવાન પોતે રહે છે. તેને બાંધવાથી વ્યક્તિ તમામ આફતોથી સુરક્ષિત રહે છે. આ સિવાય વ્યક્તિની અંદર સકારાત્મકતા આવે છે અને તેના તમામ કામો થવા લાગે છે. પરંતુ કાલેવ બાંધતી વખતે ખાસ જાપ કરવામાં આવે છે, જે યોગ્ય રીતે ઉચ્ચારવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તો જ તે અસરકારક બને છે. આ સિવાય રક્ષા સૂત્રેના કેટલાક ખાસ નિયમો છે, જેના વિશે ઘણા લોકોને ખબર નથી. અહીં જાણો તેના નિયમો, મહત્વ અને વિશેષ મંત્ર વિશે.
શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે માતા લક્ષ્મીએ રક્ષા સૂત્ર બાંધવાનું શરૂ કર્યું. જ્યારે ભગવાન વિષ્ણુએ બાલી અવતારમાં પૃથ્વીને ત્રણ પગથિયા માપ્યા હતા, રાજા બાલીની ઉદારતાથી ખુશ થઈને, તેમણે તેને પાતાળમાં રહેવા માટે આપ્યું હતું. પછી રાજા બલીએ ભગવાન વિષ્ણુને પ્રાર્થના કરી કે તે પણ આવીને તેની સાથે પાતાળમાં રહે. વિષ્ણુજી પ્રસન્ન થયા અને તેમની પ્રાર્થના સ્વીકારી. આ પછી, માતા લક્ષ્મી ભગવાન વિષ્ણુને ત્યાંથી પાછા લાવવા માટે વેશમાં હેડ્સ પહોંચ્યા અને બાલી સામે રડવા લાગ્યા કે મારો કોઈ ભાઈ નથી. આ પછી બાલીએ કહ્યું કે આજથી હું તમારો ભાઈ છું. આના પર, માતા લક્ષ્મીએ રાજા બાલી સાથે સંરક્ષણ દોરા તરીકે રક્ષા સૂત્રને બાંધીને તેને તેનો ભાઈ બનાવ્યો. આ પછી, ભેટ તરીકે, ભગવાન વિષ્ણુને તેમની પાસેથી પૂછવામાં આવ્યું. ત્યારથી આ કળાને સંરક્ષણ દોરા તરીકે જોડવામાં આવી છે.
રક્ષા સૂત્ર ત્રણ વખત લપેટાયેલો છે
નિયમ મુજબ, કાલવને કાંડાની આસપાસ માત્ર ત્રણ વખત લપેટવામાં આવે છે. તેને ત્રણ વખત લપેટીને, વ્યક્તિ બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશ, ત્રિદેવના આશીર્વાદ મેળવે છે. ત્રિદેવના આશીર્વાદ સાથે ત્રણ દેવી સરસ્વતી, લક્ષ્મી અને પાર્વતીને પણ આશીર્વાદ મળે છે.
આ મંત્રનો જાપ કરો
તમે જોયું હશે કે કોઈપણ પંડિત રક્ષા સૂત્ર બાંધતી વખતે ચોક્કસપણે મંત્ર બોલે છે. તે મંત્ર છે- ‘येन बद्धो बलि राजा, दानवेन्द्रो महाबलः, तेन त्वां मनुबध्नामि, रक्षंमाचल माचल’. એવું માનવામાં આવે છે કે આ મંત્ર સાથે રક્ષા સૂત્ર બાંધવાથી તે અસરકારક બને છે. કાલેવ પુરુષો અને અપરિણીત છોકરીઓના જમણા હાથના કાંડા પર અને વિવાહિત મહિલાઓના ડાબા હાથના કાંડા પર બાંધવો જોઈએ. વળી, કાલવ બાંધતી વખતે, મુઠ્ઠી બંધ કરવી જોઈએ અને બીજો હાથ માથા પર હોવો જોઈએ. મહિલાઓ દુપટ્ટા વગેરેથી માથું ઢાંકી શકે છે.
રક્ષા સૂત્રને કેટલા દિવસ બદલવા
શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે દરેક નવા ચંદ્ર પર કાલવ ઉતારવો જોઈએ અને બીજા દિવસે નવો બાંધવો જોઈએ. આ સિવાય ગ્રહણ કાળ પછી કાલવ બદલવો જોઈએ કારણ કે સુતક રક્ષા સૂત્ર પછી અશુદ્ધ થઈ જાય છે અને તેની શક્તિ ગુમાવે છે. કાલવ ઉતાર્યા બાદ તેને પાણીમાં ઉડાવવું જોઈએ અથવા પીપળ નીચે રાખવું જોઈએ. તેને ક્યારેય કોઈ ગંદી જગ્યાએ ન ફેંકો.
રક્ષા સૂત્ર બાંધવાનું વૈજ્ઞાનિક કારણ
તમે રક્ષા સૂત્ર બાંધવા પાછળનું ધાર્મિક કારણ જાણો છો, પરંતુ વૈજ્ઞાનિક કારણ પણ સમજવું જોઈએ. શરીરના મોટાભાગના ભાગો સુધી પહોંચતી ચેતા કાંડામાંથી પસાર થાય છે. આવી સ્થિતિમાં કાંડા પર રક્ષા સૂત્ર બાંધીને ચેતાઓની ક્રિયા નિયંત્રિત રહે છે. શરીરમાં ત્રિદોષ એટલે કે વટ, પિત્ત અને કફનું સંતુલન છે, જે તમામ રોગોથી બચાવે છે.