રક્ષાબંધનનો તહેવાર દર વર્ષે આ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે તમામ બહેનો પોતાના ભાઈઓના કાંડા પર રાખડી બાંધે છે અને તેમની પાસેથી પોતાનું રક્ષણ કરવા અને જીવનભર સુખ અને દુ: ખમાં તેમની સાથે રહેવાનું વચન લે છે અને ભાઈના લાંબા આયુષ્ય માટે પ્રાર્થના કરે છે. રાખીનો આ તહેવાર પૂર્ણિમા પર હોવાને કારણે તેને કેટલીક જગ્યાએ રાખી પૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે. આ વખતે રક્ષાબંધન 22 ઓગસ્ટના રોજ છે. આ પ્રસંગે, અમે તમને જણાવીએ કે રક્ષાબંધન પર રાખડી બાંધવાની પરંપરા કેવી રીતે શરૂ થઈ.
રાખડી બાંધવાની પરંપરા વિશે ઘણી વાતો છે. એક ધાર્મિક માન્યતા છે કે યમરાજની બહેન યમુનાએ શ્રાવણ પૂર્ણિમાના દિવસે ભાઈના કાંડા પર રાખડી બાંધી હતી. બદલામાં યમરાજે યમુનાને અમરત્વનું વરદાન આપ્યું. તેથી જ દર વર્ષે શ્રાવણ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે બહેન પોતાના ભાઈને રાખડી બાંધે છે અને બદલામાં ભાઈ તેને કેટલીક ભેટો આપે છે.
શ્રી કૃષ્ણ અને દ્રૌપદીની વાર્તા
રક્ષાબંધનની એક કથા દ્વાપરયુગમાં ભગવાન કૃષ્ણ સાથે જોડાયેલી છે. દંતકથા અનુસાર, જ્યારે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ શિશુપાલને મારવા માટે પોતાનું ચક્ર ફેરવ્યું ત્યારે તેમના હાથમાં ઈજા થઈ હતી અને લોહી વહેતું હતું. ત્યારબાદ દ્રૌપદીએ તેની સાડીમાંથી એક ટુકડો ફાડ્યો અને તેને તેના હાથ પર બાંધ્યો, જેના કારણે શ્રી કૃષ્ણના હાથમાંથી લોહી આવવાનું બંધ થઈ ગયું. ત્યારથી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે દ્રૌપદીને પોતાની બહેન તરીકે સ્વીકારી અને હંમેશા તેનું રક્ષણ કરવાનું વચન આપ્યું.
હુમાયુની વાર્તા પણ લોકપ્રિય છે
અન્ય માન્યતા અનુસાર, હુમાયુની વાર્તા રક્ષાબંધન અંગે પણ પ્રચલિત છે. હજારો વર્ષો પહેલા, જ્યારે રાજપૂતો અને મુસ્લિમો વચ્ચે સંઘર્ષ ચાલતો હતો, ત્યારે ગુજરાતના સુલતાન બહાદુર શાહ દ્વારા ચિત્તોડ પર હુમલો કરવામાં આવ્યો હતો. તે સમયે રાણા સાંગાની વિધવા રાણી કર્ણાવતીએ પોતાની અને પોતાના રાજ્યની સલામતી માટે ગુજરાતના સુલતાન બહાદુર શાહ પાસે હુમાયુની મદદ માંગી હતી અને તેને દોરો મોકલ્યો હતો. તે સમયે હુમાયુએ કર્ણાવતીને પોતાની બહેન તરીકે સ્વીકારી લીધી હતી અને કાંડા પર દોરો બાંધીને કર્ણાવતી અને તેના રાજ્યની રક્ષા માટે તેની સેના સાથે નીકળી ગયો હતો.
પરંતુ હુમાયુ ચિત્તોડ પહોંચ્યો ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ગયું હતું. રાણી કર્ણાવતીએ જૌહર અને સુલતાન બહાદુર શાહે ચિત્તોડ કબજે કર્યું હતું. આથી હુમાયુ ખૂબ ગુસ્સે થયો અને તેણે ચિત્તોડ પર હુમલો કર્યો. આ પછી બહાદુર શાહ અને હુમાયુ વચ્ચે યુદ્ધ થયું જેમાં હુમાયુએ બહાદુરશાહને હરાવ્યો અને ચિત્તોડની રાજગાદી પરત લીધી અને તેને કર્ણાવતીના પુત્રને સોંપી. ત્યારથી કાંડા પર બાંધેલો દોરો રક્ષાસૂત્ર તરીકે બાંધવા લાગ્યો અને રક્ષાબંધનના દિવસે રાખડી બાંધવાની પરંપરા શરૂ થઈ.